Uitluisteren is een zeer waardevolle gesprekstechniek. Het kost wat tijd en moeite om te leren, maar daarna is het eenvoudig toe te passen. Graag geef ik je een aantal tips om uitluisteren te leren en zelf toe te passen.

Meer dan 10 jaar heb ik mij ingezet voor Nederland in Dialoog. Deze non-hiërarchische vrijwilligersorganisatie wil met behulp van de dialoog de sociale samenhang in de samenleving versterken. Ik heb mijn bijdrage geleverd door de gespreksbegeleiders voor deze dialooggesprekken te trainen in Eindhoven en omgeving. Uitluisteren is daarbij een belangrijke gesprekstechniek.

uitluisteren

Nederland in Dialoog hanteert een speciale methodiek met de fasen Kennismaken, Ervaringen delen, Dromen en Doen. ‘Uitluisteren’ is daarbij een van de belangrijkste vaardigheden die een gespreksbegeleider moet beheersen. De term is in deze context bedacht door mijn goede vriend Harold Kops.

uitluisteren in 3 stappen

De essentie van uitluisteren is goed luisteren. Volg onderstaande drie stappen om uitluisteren zelf in de praktijk te brengen.

stap 1: uitluisteren = luisteren

Uitluisteren begint met luisteren. En goed luisteren betekent vooral dat je zelf niets zegt. Laat je gesprekspartner eerst zijn/haar hele verhaal vertellen. Valt er plotseling een stilte? Houd ook dan je lippen op elkaar. Vul de stilte niet met een reactie of nuance. Deze stilte heeft een functie.

Wij hebben met zijn allen al snel de neiging om over onszelf te vertellen. Maar goed luisteren betekent dat je niet direct je eigen verhaal vertelt. Het is niet de bedoeling dat je opmerkingen maakt in de trant van: “Oh ja, dat heb ik ook een keer meegemaakt en toen gebeurde het volgende…” Het is de kunst om alleen te (blijven) luisteren.

Goed luisteren houdt ook in dat je continu belangstelling toont. Je bent met je volledige aandacht bij het verhaal van de ander. Verbaal en non-verbaal: je neemt alles in je op. Elk woord dat je gesprekspartner uitspreekt. Elke beweging die hij/zij maakt. En elke intonatie die hij/zij gebruikt.

praktijkvoorbeeld 1

Ga gemakkelijk zitten en vertel je gesprekspartner dat je hem/haar niet onderbreekt tijdens het verhaal. Neem jezelf voor om helemaal niets te zeggen. Nodig de ander uit om zijn/haar verhaal te doen.

Tijdens het verhaal kijk je je gesprekspartner aan. Laat merken dat je aandachtig luistert. Speel dus niet met het lepeltje in je kopje of de bloemen op tafel. Je focus ligt 100% bij je gesprekspartner.

Ondertussen geef je bevestigende knikjes met je hoofd of laat je een bevestigend geluid horen. Deze non-verbale communicatie is niet bedoeld om je mening te geven. Met deze signalen laat je merken dat je vol belangstelling luistert.

stap 2: uitluisteren = je mening uitstellen

Essentieel voor uitluisteren is dat je je eigen mening uitstelt. Jouw mening – in welke vorm dan ook – kleurt het verhaal van de ander. Als je daaraan toegeeft, hoor je niet het complete verhaal.

Dit is lastig, want je vindt al snel ergens iets van. En je hebt de neiging om je mening te geven. Wat gebeurt er als je die ‘gekleurde bril’ niet opzet? Je laat je gesprekspartner in zijn/haar waarde doordat hij/zij het verhaal van A tot Z kan vertellen, zonder interruptie. Ervaar het zelf maar eens.

praktijkvoorbeeld 2

Bij alles wat je gesprekspartner vertelt, houd je je op de vlakte. Je denkt er niet over na. En je vormt geen mening. Je blijft alleen geconcentreerd luisteren.

Slaag je daar niet in? Probeer dan de gedachten die hiervoor zorgen uit je hoofd te zetten. Voorbeelden van zulke gedachten zijn: ‘dat is niet handig’, ‘dat zou ik anders gedaan hebben’, ‘waarom weet hij/zij dat niet?’, ‘wat een vreemde reactie’ of ‘wat heeft hij/zij een rare familie’.

Het vergt veel oefening om je mening uit te stellen. Laat je niet uit het veld slaan: ook jij kunt het zeker leren.

stap 3: uitluisteren = verklarende vragen stellen

Je hebt aandachtig geluisterd en je hebt je mening uitgesteld. De kans bestaat dat je het verhaal gewoonweg niet begrijpt. Je snapt bijvoorbeeld de volgorde niet. Je vraagt je af waar het verhaal zich afspeelt. Of je kent de betekenis van bepaalde woorden niet.

Om opheldering te krijgen, vraag je om extra uitleg of toelichting. Ook voor deze reeks ‘verklarende vragen’ geldt nadrukkelijk: houd je op de vlakte en spreek je gedachten of gevoelens niet uit.

praktijkvoorbeeld 3

Er valt een stilte als je gesprekspartner klaar is met zijn/haar verhaal. Het betreft geen korte pauze: je krijgt duidelijk het signaal dat het verhaal ten einde is.

Een deel van het verhaal is nog niet helemaal duidelijk. Je stelt wat vragen om het verhaal helder te krijgen.

Neem de wijze waarop je met kinderen over onderwerpen praat eens als voorbeeld. Als ze ergens iets van vinden, probeer je vragen te stellen om te achterhalen hoe ze daarbij komen. Of je vraagt waarom ze zo denken.

uitluisteren = veel oefenen

Het is relatief eenvoudig om uitluisteren te leren. Het lastige eraan is dat je veel moet oefenen om deze gesprekstechniek onder de knie te krijgen.

Uitluisteren is een onderdeel van de trainingen die we elk jaar kosteloos geven aan de gespreksbegeleiders van Eindhoven in Dialoog. De gespreksbegeleiders van omringende gemeenten als Valkenswaard, Veldhoven, Helmond, Geldrop en Nuenen sluiten daarbij aan.

kom oefenen in je eigen stad!

In de Week van de Dialoog wisselen zo’n 24.000 Nederlanders in meer dan 45 steden en dorpen ervaringen, ideeën en dromen uit aan dialoogtafels. Daardoor ontstaan nieuwe verbindingen tussen mensen, nieuwe inzichten en impulsen voor persoonlijke acties.

doe je mee?

Heb je zin om dit jaar mee te doen? Kijk eens op de website van Nederland in Dialoog voor meer informatie over de Dag van de Dialoog in jouw stad. Iedereen kan meedoen!

Ben je benieuwd naar uitluisteren en wil je er meer over weten? Dan kun je uiteraard ook contact met mij opnemen. Ik help je hier graag mee verder.