Nu een week geleden thuisgekomen na 10 dagen minstens 8 uur per dag mediteren; tijd voor reflectie. Hoe het was, hoe ik het ervaren heb, en wat ik nu ga doen.

Afgelopen oktober las ik de tweets van @Harm040 over zijn Vipassana (spreek uit: vi-pásjana of vi-pássana) en las zijn blog erover. De afgelopen jaren heb ik telkens een eigen stilteretraite georganiseerd (#SanderZwijgt in 2012 en #SanderZwijgt in 2013 [met links]). Nu sprak mij deze volgende stap erg aan. Maar tegelijkertijd ook met vrees.

Het is tenslotte best intensief om 10 dagen (eigenlijk 12 dagen, met de start en afsluitende dag erbij) lang te zwijgen en elke dag 10 uur per dag te mediteren. Maar juist ook tegen het ‘samen met een grote groep’ en dat strakke programma voelde ik weerstand.

In mijn werk als trainer en coach ben ik juist heel intensief met andere mensen bezig, of dat nu individuen zijn of groepen. En daarnaast ben ik helemaal niet van het moeten volgen van programma’s, richtlijnen of schema’s. Graag wil ik flexibel zijn en overal op kunnen inspringen. En precies daarom sprak een retraite in een klooster mij nooit aan. Maar Vipassana wel. Bijzonder! Bijzonder genoeg om het dan dus toch te vcv onderzoeken!

Wat het voor mij ook bijzonder maakt is dat deze 10-daagse meditatietraining al betaald is. Ik hoefde niets te betalen vooraf. Pas als je de 10-daagse gedaan hebt word je gevraagd om een bijdrage te geven, maar alleen als jij vindt dat het ’t waard is; als jij het iemand anders ook gunt om dezelfde positieve ervaringen te hebben als jij. Mooi toch? Dus als jij ook wil… je training is al betaald door mij en alle andere oud-studenten!

Tja, dit is een lange blog geworden; het is tenslotte 12 dagen om over te vertellen!

aanloop

De aanloop naar de meditatieweek verliep niet geheel vlekkeloos wat eigenlijk ook weer prachtig uitpakte. En toch ‘mocht’ het uiteindelijk… van 27 juli tot 7 augustus. 12 dagen in het teken van meditatie…

 

dag ‘0’

Op zondagmiddag worden we verwacht in YMCA – de Glind van het bijzondere dorpje de Glind. Goed georganiseerd worden alle mensen ontvangen door de vrijwilligers van de Vipassana Stichting Nederland om nog wat gegevens in te vullen. En moeten we onze waardevolle spullen en mobiele telefoon inleveren…

Ik krijg een bladzijde uit een oude Gouden Gids, schildersplakband en een stift. Inpakken, je naam opschrijven en inleveren. Spannend. Eng. Bijzonder. “De komende 10 dagen dus geen telefoon…” het dringt tot mij door…

We krijgen onze eerste vegetarische maaltijd en onze kamer toegewezen.

De komende dagen slaap ik met Mahinder op de kamer. We geven elkaar een hand en stellen ons voor. Dat zijn de eerste en laatste woorden die wij wisselen. Tijdens het eten willen sommigen nog praten, kennismaken, reactie geven etc. Ik merk dat ik mij al zo voorbereid heb op ‘stil zijn en zwijgen’ dat ik mij er bijna aan erger om nog te moeten praten. Gelukkig is er helemaal geen kennismaking of voorstelrondje.

Het gehele gebouw is door de organisatie heringedeeld en heringericht als een klooster: een gebouw zonder enige afleiding of prikkeling. Alles is ingericht op maximale focus op onszelf en onze eigen meditatie. Zo zijn alle schilderijen en ramen afgeplakt met papier, is er een compleet gescheiden mannen- en vrouwen- gedeelte en houden we ons allemaal aan Edele Stilte.

Om 8 uur gaat de eerste gong en verlaten we via onze eigen uitgang het gebouw om in ganzenpas over een looppad van planken naar de meditatiezaal te gaan, achter in de tuin. Zwijgend gaan we naar de ons toegewezen plaats.

Gescheiden door een middenpad zitten er uiteindelijk links 40 mannen en rechts 60 vrouwen. Vooraan zitten de twee assistent teachers in lotushouding te mediteren. We krijgen onze eerste lezing door S.N. Goenka (spreek uit: Go-enka) waarna we beloven ook daadwerkelijk 10 dagen te blijven, geen levende wezens te doden, niet te stelen, geen seksuele activiteiten te ontplooien, niet te liegen en geen alcohol of drugs te gebruiken. En… Edele Stilte in acht te nemen.

Hierna gaan we zwijgend naar bed. Morgen start de eerste échte meditatie…

 

dag 1 & 2

We worden om 04:00u. gewekt door de gong. En om 04:20u. gaat de volgende gong om ons te vertellen dat we naar de meditatie hal moeten gaan, zoals elke volgende gong bepaalt wanneer we moeten eten, rusten of verder mediteren. Zo is de komende 11 dagen ons dagelijks ritme.

We horen audio-tapes waarin S.N. Goenka ons vertelt wat we moeten doen en hoe we dat moeten doen. Deze eerste dagen staan in het teken van het verhogen van onze concentratie via Anapana meditatie. We concentreren ons op onze neusgaten en de natuurlijke ademhaling die naar binnen gaat en naar buiten gaat. 10 uur lang. Elke dag.

Het zitten valt mij nu al zwaar. Ik heb aangeven dat ik niet in lotushouding kan zitten, dus zit ik met enkele anderen achteraan op een stoel. De spierspanning in mijn nek en schouders nemen zodanige vormen aan dat ik heel dicht bij een migraine aanval zit… wat te doen… ik vraag het aan de assistent teacher. Bij hoge uitzondering mag ik (zo min mogelijk) pijnstiller innemen. Ik ben blij. 

Even later ben ik toch weer niet blij… Mijn bril breekt. En ik heb alleen nog een zonnebril op sterkte bij me… De rest van de dagen loop ik dus met een zonnebril op. Ach, de meeste uren heb ik mijn ogen toch dicht. J

Ik merk dat ik het met ‘al die mensen om mij heen’ moeilijk vind om mij te concentreren. Tijdens de meditatie gaan mijn gedachten telkens overal heen. Alsof ik TV aan het kijken ben met zeer levendige beelden over mensen die ik niet ken, locaties waar ik nooit geweest ben en situaties die ik nog nooit heb meegemaakt. En iemand verwisselt telkens de zender van de TV. En iedere keer zeg ik tegen mijzelf “Stop Sander. Weer terug naar de meditatie.”

Ook merk ik dat ik helemaal niets heb met het ‘kudde gedrag’ van zo’n grote groep. Als de gong voor het eten gaat, blijkt iedereen al in de gang klaar te staan voor de dichte deur van de eetzaal. Maar als de gong voor een meditatie gaat, komen velen pas op het laatst aangesneld. Ik kan daar slecht tegen merk ik.

Elke dag aan het begin van de avond is er een ‘discourse’ van Goenka. Video opnamen waarin hij vertelt over de achtergronden van wat we die dag gedaan hebben of wat we morgen gaan doen. De assistent teachers zijn er enkel elke dag bij om te mediteren en om vragen te beantwoorden. Ze spreken alleen maar om aan te geven dat een onderdeel ten einde is en of we voor het volgende onderdeel in de meditatiezaal moeten zijn of op onze kamer mogen mediteren.

Als trainer vind ik het heel bijzonder dat video opnamen uit 1991 nog immer zó actueel kunnen zijn in een training. Want élke keer vertelt hij over exact dat wat wij persoonlijk hebben ervaren of meegemaakt die dag. Ach, hoeveel gestandaardiseerd maatwerk heb je met een training die al 2500 jaar bestaat?

 

 

dag 3 & 4

We verleggen de aandacht van onze neusgaten een gehele dag naar het driehoekige gebied rond de neus en boven de bovenlip. En de dag daarna alleen het gebied tussen de bovenlip en de neus.

Ook vanaf dag 4 hebben we 3 keer per dag ‘zittingen van grote vastberadenheid’; telkens een uur lang helemaal niet bewegen tijdens de meditatie. Dus ook niet om aan je jeukende neus te krabben of je slapende voet te verplaatsen!

Op de middag van de 4^de dag start dan uiteindelijk de échte Vipassana meditatie. We verleggen het aandachtsgebied van de bovenlip naar een plekje bovenop ons hoofd. En van daaruit gaan we voelen in ons gehele lichaam; we verplaatsen onze aandacht steeds langzaam door ons lichaam vanaf het topje van ons hoofd naar de toppen van onze tenen. 

Alle gevoelens die we tegenkomen worden niet beoordeeld of gewogen. Alleen waargenomen. Of het nu pijn, jeuk, trillen, doof, dik, groot, klein of wat dan ook is. Alleen maar waarnemen.

Mijn concentratie wordt alsmaar hoger; steeds kleinere waarnemingen kan ik doen. Uiteindelijk meen ik toch echt dat ik de haren van mijn snor kan voelen groeien!

Tegelijkertijd is het zwaar. Het is moeilijk om zo lang en zo veel te zitten. Normaliter wissel ik heel veel tussen zitten, staan en lopen. De vermoeidheid slaat dan ook ongenadig toe. Ik val in slaap tijdens het mediteren; ik schrik wakker als ik merk dat ik bijna vooroverval! Volgens de assistent teacher is het heel normaal. Ik moet gewoon doorzetten, dan komt het goed. Ik ga nog meer mijn best doen!

 

 

dag 5, 6 en 7

We krijgen verdere instructies hoe we telkens weer ons gehele lichaam doorlopen en waarnemingen doen van boven naar beneden en van beneden naar boven. 

Tegelijkertijd krijgen we ook uitgelegd dat alles trilling is. Alles om ons heen is trilling vanuit het kleinste atoom van waaruit het bestaat. En daarom is het altijd in beweging en onderhevig aan verandering. Ik voel ineens alsof ik in de film de Matrix zit; alles om mij heen bestaat ineens uit cijfertjes!

Het waarnemen van wat ik voel in mijn lichaam is iets wat ik altijd al doe. Maar dan meer om te voelen wat het is, wat ik er aan kan doen en anders gewoon om de pijn uit te schakelen. Wonderbaarlijk om deze methode nu aangereikt te krijgen om deze waarnemingen totaal anders in te zetten!

We leven elke dag op een volledig vegetarisch dieet. Het ontbijt om 06:30u. bestaat uit de keuze havermoutpap (gemaakt van water) met tutti frutti, cornflakes, Bircher Muesli of brood met vegetarisch beleg.

Om 11:00u. krijgen we een warme maaltijd. Heel eerlijk gezegd is het niet altijd even smaakvol, want ook het eten is erop gericht dat het niet ‘prikkelend’ is of afleidt van het mediteren.

Aan het einde van de middag krijgen we de keuze uit een appel, een banaan of een sinaasappel met daarbij een kop thee. Voor de oud-studenten (die deze 10-daagse voor de tweede keer of vaker meemaken) is er enkel thee of citroenwater.

Heel eerlijk gezegd heb ik nooit honger tijdens deze dagen. En ik ga ook steeds minder eten. Net zoals tijdens mijn eerste #SanderZwijgt. Het patroon herhaalt zich.

Wel slaat het monotone toe; ik begin mij te vervelen. Zo ook de twijfel. Is dit wel wat ik wil? Gaat mij dit wat brengen? Aan de andere kant wil ik mij ook zeker niet laten kennen! Ik heb toch zeker met mijzelf en de anderen afgesproken om de gehele tien dagen te blijven? Toch zie ik vanaf mijn achterste rij in de meditatiezaal her en der lege plekken ontstaan… er zijn mensen vertrokken…

 

dag 8 & 9

We leren niet alleen om lichaamsdeel voor lichaamsdeel te voelen, maar ook dat we een zogenaamde ‘free flow’ mogen toepassen door het gehele lichaam. Stromend daar waar we geen grote waarnemingen vinden. En na een paar free flows verleggen we onze aandacht van lichaamsdeel naar lichaamsdeel.

En nog steeds hebben we geen enkel oordeel over onze waarnemingen. We nemen waar vanuit de opvatting “alles wat opkomt, verdwijnt weer”. Dus als je pijn voelt, dan zal die opgekomen zijn en dus weer verdwijnen. Als je een prettig gevoel voelt, dan zal dat opgekomen zijn en dus weer verdwijnen.

Zo leren we geen afkeer te hebben van waarnemingen die niet prettig zijn. Maar ook om geen verlangen te hebben naar gevoelens die juist wel fijn zijn. Want elke afkeer of verlangen zorgt voor teleurstelling. En kost dus moeite, tijd en energie.

Het betekent niet dat we niet blij kunnen of mogen zijn. We leren er alleen niet meer naar te verlangen. Zo is elk ‘genieten’ altijd een ‘nieuw genieten’!

Op deze manier leren we communiceren met ons onderbewuste dat enkel en alleen reageert op wat het in ons lichaam voelt. En als het daar steeds minder voelt, zal het ook steeds minder reageren. En wordt alles in ons leven steeds rustiger.

Het gaat mij eigenlijk best gemakkelijk af. De sterke vermoeidheid is helemaal verdwenen. De stijfheid in mijn schouder heb ik met de nieuwe meditatie techniek bijna geheel kunnen doen laten verdwijnen. Want dat is heel bijzonder: als je aandacht geeft aan je waarnemingen… dan verdwijnen ze na een tijdje! Maar je mag geen verlangen hebben naar het verdwijnen van de waarneming of de pijn. En dát is best moeilijk.

Er ontstaan andere klachten van het zitten. Daar waar mijn linkerheup op de stoelzitting komt wordt de pijn steeds sterker. Overheersend. Alsof ik er een doorligwond krijg. Ik merk dat ik wel heel erg goed geworden ben in het ‘uitschakelen van pijn’; als ik die pijn op mijn bil uitschakel, voel ik verder ook niets meer in mijn lichaam. De pijn begint zo hevig te worden dat ik het bijna niet meer uit kán schakelen. Ik vraag de assistent teacher om raad. Kussentjes, toch gaan bewegen of lopen, of anders op de kamer gaan mediteren. Maar dat wil ik niet! Ik ga nog harder doorzetten. Ik wil de 10 dagen afmaken!

De dagen van de week vervagen… Met moeite kan ik het nummer van de dag terughalen. Gelukkig heb ik mijn doosje met voedingssupplementen nog, daaruit kan ik de dag van de week afleiden. Als ik ik tenminste niet een dag heb overgeslagen…

 

dag 10

We gaan vanaf 10 uur weer spreken. Maar voordat we dat doen, krijgen we nog een derde meditatietechniek aangereikt: Metta. Onze subtiele waarnemingen in ons lichaam vullen we met liefde en compassie. En vervolgens vullen we met die liefde en compassie de omgeving om ons heen.

We hebben de rest van de dag nog wel gezamenlijke meditaties. Maar, zoals Goenka ons voorhoudt, dit is de dag die voor ons als ‘shock absorber’ dient naar de buitenwereld.

En hoe gelijk hij heeft! Als we uit de meditatiezaal komen is een deel van de tijdelijke schutting tussen het vrouwen- en mannen-gedeelte weg. Het voelt als een shock om ineens vrouwen over ‘ons’ grasveld te zien lopen… wonderlijk!

En praten? Ik merk dat ik dat eigenlijk nog helemaal niet wil. Om mij heen hoor ik mensen enthousiast hun ervaringen delen. We hebben alles samen meegemaakt, maar niemand weet wat er in de ander omgegaan is. Of dat wel hetzelfde is of heel anders…

Uiteindelijk raak ik in gesprek met enkelen en vertel dat ik toch echt mijn best gedaan heb om toch zéker minimaal 8 uur per dag te mediteren. Ik krijg woorden van respect en blikken van verwondering. Verschillenden vertellen mij dat hen dat niet gelukt is. Ik ben in volle verbazing… in de volstrekte overtuiging dat ik de enige was die zo weinig uren had gemediteerd…

Aan de andere kant hoor ik sommigen vertellen dat ze volledig van de wereld zijn geweest in hun meditatie, bijna in trance zelfs. Ik bewonder dat, en had het ook zo gehoopt om dat een keer mee te maken…

 

 

dag 11

We staan voor een laatste keer om 04:00u. op en gaan nog twee uur mediteren voor het ontbijt. We krijgen instructie hoe om te gaan met de meditatie in de dagelijkse praktijk. Aangeraden wordt om minimaal 2 uur per dag te mediteren om verder te bekwamen in de techniek en er steeds meer profijt van te hebben.

Na het ontbijt helpt iedereen mee om het gehele gebouw op te ruimen en schoon te maken.

 

 

 

conclusie

Een training die geheel door vrijwilligers gegeven en begeleid wordt. Een organisatie die geheel onafhankelijk is, niet sektarisch en geen geloofsovertuiging. Sterker zelfs: constant wordt benadrukt dat je deze meditatietechniek van Boeddha naast / bij elk geloof of overtuiging kunt toepassen en die jou in jouw geloof alleen maar zal helpen. Dat heb ik als heel bijzonder ervaren.

De onbaatzuchtigheid en liefde waarmee de training begeleid wordt door vele tientallen mensen. Gewoon omdat ze het gunnen dat ook iemand anders de positieve effecten van hun meditatie kan ervaren. Dat vind ik bijzonder.

wat neem ik mee

Mijn eigen ervaringen waren en zijn ronduit positief. Ik voel de effecten van de meditatie op mijn lichaam en op mijn geest. Het gaat er nu op aan komen om het vol te houden; ik heb mij voorgehouden om minimaal een uur per dag te mediteren. Hoewel dat meteen in deze eerste week een uitdaging is gebleken… Wordt het meer, dan is dat meegenomen. En als ik het een jaar volhoud, is het een patroon dat ik niet meer kwijt zal raken.

Ik ervaar rust. Ik ervaar lankmoedigheid. Ik ervaar inzichten. Ik ervaar mogelijkheden om mijn gezondheid en mijn leven naar een volgende stap te brengen.

En nee. Ik ben geen ander mens geworden. Ik zweef niet. Ik ga niet al zingend door de straten. Ik ga niet langs voordeuren op zondagochtend. Ik ga niet preken.

Wel zal ik mijn best doen om te blijven mediteren. Te blijven voelen op de manier die mij nu is aangereikt. En ik zal mensen vertellen wat ik doe, waarom ik het doe en hoe ik het doe. Maar dat deed ik eigenlijk al.

Of ik nog een keer deze 10-daagse ga volgen? Ik weet het nog niet… Heel eerlijk ben ik benieuwd hoe ik er over een aantal maanden over denk!

 

Al met al ben ik niet anders maar eerder ‘meer mezelf’ geworden. En dat ervaar ik als heel positief. En ik gun het jou ook.

 

vragen?

Het is een lange blog… En toch kan ik mij voorstellen dat je wellicht vragen hebt. Stel je vragen hieronder; ik ga mijn uiterste best doen om zo compleet mogelijk te antwoorden!

 

 

Heb je ook interesse in de Vipassana meditatie zoals door S.N. Goenka onderwezen wordt? Kijk dan hier voor meer informatie en aanmelden…