De laatste tijd, sinds de zogenaamde crisis, krijg ik steeds vaker de vraag (direct of indirect) of iets gratis kan. Daar ga ik nu radicaal een einde aan maken. Ik doe niets meer gratis!
‘Gratis’ is iets waar eigenlijk voor betaald zou moeten worden, maar wat ‘zomaar’ voor ‘niets’ wordt weggegeven. Daarmee heeft iets wat ‘gratis’ is per definitie geen enkele waarde meer.
Jarenlange ervaring als trainer en coach maken dat ik gemakkelijk kan begeleiden en vormgeven in gesprekken. Het lijkt ondertussen zo makkelijk, dat men denkt dat het mij niets kost. Zo werkt dat bijvoorbeeld ook bij de accountant of de bakker. We doen allemaal ons werk makkelijk en snel, maar om zover te komen heeft het ons jaren tijd en veel geld gekost. Een investering.
Nu zijn er mensen begonnen om dingen gratis te doen bij wijze van marketing. Er was weinig geld (crisis) “dus als ik gratis laat merken wat ik kan, dan word ik vast bij een volgende opdracht ingehuurd” was de gedachte. Ook ik heb dat geprobeerd. Zonder enig succes.
Ondertussen is dit ‘gratis doen’ zo algemeen goed geworden, dat je voor elke dienst of zaak wel ergens, iemand kunt vinden die het gratis doet. En diegene die het gratis weggeeft denkt daarmee in de markt te zijn voor een volgende (betaalde) opdracht. Niet dus. Na de gratis dienstverlening gaat men gewoon weer verder shoppen om het ergens anders gratis te krijgen…
Daarmee is alles van waarde gedevalueerd; want waarom zou je nog betalen? Zelfs die vraag krijg ik nu al regelmatig: ‘Ik kan het ergens anders gratis krijgen, waarom zou ik bij jou dan betalen?’
De geweldige Leo Crombach gaf een mooie anekdote bij de vraag om ‘gratis’: “Joh, ik moet bij de IKEA nog een wijnrek kopen; ‘k krijg al die gekregen flessen wijn gewoon niet weg gestouwd… Maar wie moet dat wijnrek nou gaan betalen?”
Heel anders van inhoud is ‘geven’. Dat ‘geven’, daar beslis ik zelf over. En ik verwacht er niets voor terug. Dat gaat uit van een onbaatzuchtige wederkerigheid en een vrije keuze. In welke vorm dan ook. Het is een hele bewuste keuze van mijzelf om te geven én van de ander om te ontvangen.
Daarom ga ik wel door met Eindhoven in Dialoog. ‘k Verwacht niets terug, maar weet dat ik bijdraag aan een betere maatschappij. De wederkerigheid daarin, wat ik terug krijg voor mijn geven, is voor mij onbetaalbaar!
Het betekent voor mij dat bij elke vraag om een gratis dienst of product ik vraag wat daar concreet tegenover staat. Dat kan een concrete afspraak zijn. maar ook een samenwerking, een slimme alliantie of andere wederkerigheid. Geen waardebepaling achteraf dus, maar een waardebepaling vooraf.
Dus als men mij vanaf nu vraagt of ik iets gratis wil doen, dan is het antwoord: “Ja, maar wat staat daar concreet tegenover? Want ik doe nooit meer iets gratis”
Wat zijn de manieren waarbij mensen jou gevraagd hebben om iets ‘gratis’ te doen? En hoe heb jij dat opgelost?
Update vrijdag 8 juni 2012:
Naar aanleiding van deze blogpost en alle reacties daarop (online maar ook offline) heb ik de website nooitmeergratis.nl gisteren het daglicht laten zien… Nu kan iedereen zie aansluiten en zijn / haar klanten duidelijk maken waarom iets niet gratis is! 🙂 Care to join?
.
Duidelijk verhaal! De vraag what’s in it for me zou altijd gesteld moeten worden. Een ‘relatie’ moet gebaseerd zijn op wederkerigheid waarbij de emotionele bankrekening in balans is en blijft.
Eens, voornamelijk het imago dat je gratis dingen doet is killing voor andere opdrachten. Als je niet oplet ben je alleen nog maar met acquisitie bezig dan met het werk zelf.
Zelf had ik hier last van dat tijdens mijn studie ik vaak op kon draven bij kapotte computers. Toen ik bij de kennis van de buurman van mijn oom voor tien euro een avond aan het klussen was, heb ik met mezelf afgesproken dit soort klussen nooit meer te doen.
Nu ook, je loopt geen omzet mis door nee te zeggen tegen gratis, als mensen je willen hebben, betalen ze toch wel.
Leerzaam voor een startend zzp-er zoals ik!
Dankjewel.
Gratis werk ik alleen voor zaken waar IEDEREEN met sociaal kapitaal werkt. Zoals bijvoorbeeld Eindhoven in Dialoog of een werkgroep met een idieel doel. Ik werk nooit gratis in de hoop daarna een andere opdracht te krijgen. Nog nooit gedaan en dat zal ik ook niet doen. Voor betaalde opdrachten zet ik mij volledig in en let ik niet op iedere minuut.
Ik doe eigenlijk nooit iets werkgerelateerds gratis. Vooral vertaalwerk wordt weleens om gebedeld, maar ook bij mij moet de kachel branden, zeg ik altijd! En als afslankcoach mag ik contractueel niks gratis doen, dus kan ik dat als beweegreden gebruiken.
Helemaal mee eens!
Gratis is in sommige gevallen leuk als er werk achter weg zou komen.
Zo vaak komen ze bij ons willen jullie even komen filmen, hoeft maar een filmpje van een minuut te worden.
Zien niet in hoeveel werk het is!
2011 wordt voor ons zeker niet meer een “gratis”jaar…..
wel betaalbaar:)
Zeer herkenbaar stuk! Mensen verwachten veel van je “omdat je er toch al bent” of “wat maakt dat uurtje uit, je verdient toch al genoeg”..argghhh! Tja zo zijn mensen!
Een gratis training in de hoop er meerdere voor terug te krijgen? NEVER! Kwaliteit kost geld, prijs je jezelf onder de markt dan kun je beter stoppen!
Soms pas ik mijn uurtarief onverwachts aan om de klant positief te verrassen. Maar dat is meer een stukje waardering naar mijn klant toe omdat ze vertrouwen in mij hebben.
Overigens deze reactie die ik nu plaats doe ik wel gratis 😉
Ik bepaal zelf wat ik weggeef, een ander bepaalt niet voor me wat ie van me gaat krijgen!
Ja, het is herkenbaar. Vele malen heb ik ook belangeloos gewerkt en ook ervaren dat het wederkerigheidsprincipe meestal niet op gaat. Werk waarvoor niets betaald hoeft te worden, is inderdaad per definitie “minder waard”, mensen denken dan mogelijk dat “het dan ook wel niet zoveel inhoud heeft”, anders zou je het niet gratis aanbieden. Om dit tegen te gaan bied ik een kennismakingsgesprek gratis aan en de hierna volgende coachingsgesprekken voor een vaste prijs. En hier houd ik de clienten aan. Als ze in 1 keer en vooruit betalen bied ik ze korting aan. Leuker moet je het vooral niet maken, want dan werkt het kennelijk tegen je. Jammer, maar zo werkt het nu eenmaal. Aan “gratis aangeboden diensten” kleeft kennelijk een lage maatschappelijk waardering. Zakelijk zijn is dus geboden. heb je iets aan deze suggestie? Anneke.
Helemaal mee eens hoor! Ik denk dan meteen aan de uitspraak “Als je zelf geen doel hebt, wordt je onderdeel van het doel van iemand anders”. Denk na over wat je zelf echt wil (maar dat weet jij, Sander, allang) en let dan op dat de dingen die je doet daarbij passen.
Passen, dat is het goede woord, want waarom zou je de doelen van jezelf en een ander niet kunnen verbinden?
Het zit ‘m eigenlijk in het woordje doel. Dat klinkt meteen zo zwaar. Als ik zeg, heb een doel bij alles wat je doet, dan hoeft dat niet altijd een zwaar doordacht SMART SMILE AMORE MAGIE doelstelling te zijn. Simpelweg omdat je graag iemand een plezier doet of eens even iets anders wil doen dan je dagelijks werk, dat is soms ook genoeg. Past het middel bij een van je eigen doelen, of wordt het middel een doel op zichzelf? Dat laatste is gevaarlijk… Zakelijk én privé.
De keuze voor “gratis”, of in elk geval iets anders dan geld, moet inderdaad bij jou liggen, zoals je zelf ook stelt. Doordat je doelen met elkaar verbindt, kan er dus ook andere waarde dan alleen geld worden uitgewisseld. Als het maar past in een van je andere doelen. En een van die doelen is dus trouwens ook gewoon “brood op de plank”, maar een mix kan natuurlijk ook.
Wat ik wel altijd (probeer) weg te geven, is kunst. Doen wat er verwacht wordt betaald, maar daarvan iets speciaals maken is gratis. Omdat dat mijn eigen doel is. Voor minder dan een 8 doe ik het niet.
Een zo te zien voor velen herkenbaar verhaal. Ook ik ben inmiddels door schade en schande wijs geworden. In de hoop op ’n langdurige en vruchtbare relatie met ’n klant besluit je iets gratis of voor minder te doen. Onder het mom van “ik kan je waarschijnlijk wel aan meer klanten helpen”, trap je erin.
Ook het in mijn vak helaas gebruikelijke ‘pitchen’ is zo’n voorbeeld, klanten laten creatieven de meest fantastische ideeën of ontwerpen maken en besluiten daarna welk idee/ontwerp hun het meest kan bekoren. Dat is hezelfde als “Zeg Bakker, als u mij nou eens uw hele assortiment brood meegeeft, dan kom ik morgen terug om te zeggen wat ik het lekkerst vind, handig toch?”. Pitches heb ik teruggebracht tot max. 2 per jaar. Verder wil ik best pitchen, maar dan wel betaald. Sommige collega’s helpen je vak om zeep door absurd lage prijzen te vragen of zelfs hun diensten gratis aan te bieden. Geen goede ontwikkeling, want vaak is de kwaliteit van het gebodene om te huilen. Kwaliteit kan zelden of nooit gratis zijn. Helaas ziet niet iedereen dat verschil, gelukkig velen wel!
Martijn Kuijken.
Gelukkig kan ik zelf bepalen wat ik ‘gratis’ weggeef en waar mijn relaties voor moeten betalen. Ik vind het leuk om iets te geven, zeker aan relaties waar ik al langer voor werk en die een stabiele omzet opleveren.
Tot ik er over ging nadenken.
Ik word niet gevraagd iets gratis te doen. Althans, niet expliciet. Maar wel impliciet: een relatie die mij belt en mij gaandeweg het gesprek om advies vraagt. Of een relatie die, als ik op kantoor ben, altijd even wil bijpraten. Over zichzelf. Een relatie die je vraagt ergens naar te kijken en daar commentaar op te geven.
Voorbeelden van ‘gratis’ werk leveren. Waar leg je de grens? Wanneer is het iets wat je even doet voor de klant (omdat je zoals Sander zegt, er ervaring mee hebt) en wanneer is het een verkapte opdracht?
En hoe ga ik er nu mee om, nu ik heb geconstateerd dat ik dit wel vaak doe? Mooi overweging om het jaar mee uit te luiden.
Bedankt!
Hele fijne feestdagen en een sprankelend 2011!
Groeten,
Andrea
Dag Sander,
Ik begrijp je standpunt heel goed, maar wat mij betreft stel je het te strak en schiet je door.
Ik vind het nog steeds erg belangrijk om iets weg te geven of gratis te doen. Sterker nog: het wordt steeds belangrijker. Je moet alleen zelf de grens aangeven waar het niet meer klopt. Lezingen geven in Lutjever voor een habbekrats, ja daar ben ik ook mee gestopt. Maar ik geloof nog steeds in regelmatig iets weggeven. Zeker als een vaste klant om een gunst vraagt, zal ik daar altijd serieus op ingaan. Juist omdat je elkaar goed kent, voel je wel aan of ze het onderste uit de kan willen of dat ze echt omhoog zitten en niet anders kunnen.
Maar ook met nieuwe klanten stel ik me ruimhartig op. Als je iets weggeeft zonder dat er iets tegenover staat, bouw je vertrouwen op. En daarmee gaat het onderhandelen over de betaalde opdrachten een stuk makkelijker. Zolang je je vrij voelt om je prijs te vragen, kun je ook rustig iets weggeven.
Een senior leverancier hoeft niet veel weg te geven. Die kan vertrouwen opbouwen vanuit zijn reputatie.
Maar een starter die z’n relaties nog moet opbouwen, doet er goed aan om hier wat verder in te gaan. Sterker nog, die zou ik aanraden om alles uit de kast te halen om die eerste klus binnen te halen.
Klanten kiezen niet altijd voor een ervaren leverancier. Zeker als het budget onder druk staat, kiezen ze steeds vaker voor een nieuwkomer die zich graag wil bewijzen.
Dat is helemaal geen oneerlijke concurrentie. Zo hebben nieuwkomers in de markt zich er altijd al tussen gewrongen. Alleen is het nu wat zichtbaarder.
Ik kan me wel voorstellen dat je daar als gevestigde partij niet helemaal in mee wilt gaan. En zolang je genoeg werk hebt, hoeft dat natuurlijk ook niet. Maar als dat betekent dat je bestaande relaties waarmee je al jaren werkt nooit meer iets weggeeft dan schiet je in mijn ogen te ver door.
Ik zou dus zeggen: blijf vooral ruimhartig uitdelen, maar hou je grens in de gaten. En durf terug te vragen!
Met hartelijke groet,
Theo Ybema
En er is al veel gezegd in vorige reacties waar ik me in kan vinden. Ik ben me ervan bewust dat ik soms te veel heb weggegeven, waar een ander ermee vandoor is gegaan. Daarbij kun je denken aan ideeën, een tip of een advies ‘in de wandelgangen’. Dan heb ik het ook over ‘collega’s’, niet alleen over (potentiele) klanten!
Tegenwoordig sta ik meer stil bij wat ik in een bepaalde situatie wil bieden (of geven), onder welke voorwaarden, met welke verwachting en wat het mij oplevert. Het laastste hoeft overigens niet persé geld te zijn. Vervolgens maak ik een keuze en communiceer ik mijn aanbod.
Dus: Nee niet meer gratis, wel weggeven als ik dat wil!
Heel leuk om dit door te trekken naar de ontwikkelingen in de pensioen- en levensverzekeringsbranche…Mensen dachten veelal dat het ‘gratis’ was. Met de afschaffing van provisie in het vooruitzicht wordt klanten nu al de keuze geboden om te kiezen hoe ze voor hun advies willen ‘betalen’. Provisie of fee? Dat is vooral in de particuliere markt voor de klant toch wel even wennen…. kwestie van tijd denk ik. Maar gratis is het advies nooit geweest en moet het ook nooit worden want een goede adviseur is zijn uurprijs meer dan waard!
Beste Sander,
Dank voor je mail. Helemaal eens!
Mijn insteek voor het ‘weggeven’ van de gratis pilotworkshop ‘Doen wat bij je past’ heeft drie redenen: Het is een nieuw ontwikkelde pilotworkshop, waarbij mijn deelnemers proefpersonen zijn. Zij geven mij dan in ruil feedback op de aanpak en informatie over hun verkregen inzicht. De tweede reden is dat een aantal deelnemers uit mijn familie/vriendengroep komen en ik graag 1 lijn wil trekken. Tenslotte geef ik vanuit maatschappelijk oogpunt en mijn eigen bedrijfsvisie 1 training weg per jaar.
Enne… ik ga er natuurlijk van uit dat zij zo enthousiast zijn dat de volgende (betaalde) training vol zit!
Fijne dagen nog!
Pauline van den Berg
Dat laatste, dat je hoopt dat men zo enthousiast is dat de volgende betaalde training vol zit, is nou net wat je volgens mij met ‘gratis’ niet bereikt.
Natuurlijk is het wat anders als het gaat om een pilot en met familie / vrienden; maar dan zou je op z’n minst nog kunnen werken met waardebepaling achteraf. En dat hoeft nog niet eens in de vorm van geld. Maar kan ook zijn dat je heel specifiek vraagt om minimaal 2 ‘hot leads’ voor jou en jouw product… Ook dat is een waarderuil…
Mooi Sander, onbaatzuchtige wederkerigheid. Daar kunnen we een wereld op bouwen en in het heel klein doen we dat soms. Blijf je alsjeblieft schrijven? Daar staat tegenover dat ik geniet van je pennenvruchten. Gratis en voor niks.
Dank je! ‘k Blijf schrijven… Wie schrijft die blijft, en dat ben ik van plan nog heel lang te doen… 🙂
Ik ben het helemaal met je eens Sander. Ik ben ooit gebeld door een netwerkclub in Eindhoven of ik gratis een workshop wilde verzorgen. Er zat wel een maar aan… het moest ook nog eens overlegd worden met een commissie ofdat ik de training wel mocht geven.
Toen heb ik daarop geantwoord dat ik het dan alleen maar zou doen als ik ervoor betaald werd. Het onderste uit de kan willen halen bij een partij en dan ook nog eens die partij die je wilt komen laten opdraven (ik dus in dit geval) voor de eer, dat gaat er bij dan ook niet in.
Vanaf dat moment heb ik besloten nooit meer iets gratis te doen als het op zakelijk gebied is, mits het om een goed doel gaat en mits ik die andere persoon sympathiek vind of een mate van wederkerigheid voel maar dan moet er wel al sprake van een “relatie”zijn.
Hi Sander,
lijkt me een heel mooi begin van 2011.
Van mijn man, eigenaar van een vrij groot bedrijf, kreeg ik al de mededeling: Als ik weer een mail krijg met Gratis… delete ik hem gelijk.
Als het gratis is, is het vast ook niets waard.
Was wel even een eyeopener!
Mag ik je blog linken naar succesgedachten.
Lijkt me wel leuk om een soort pact te sluiten.
Kan er ook niet meer verder geshopt worden voor gratis.
En wellicht zijn er wel mensen met mooie ideeën om te ruilen voor de situaties waarin je wel een gebaar wilt maken of een pilot wilt doen.
Groeten, Diana
Dank je voor je reactie; ‘k stel het op prijs. En natuurlijk, laten we linken!
Hier nog een toepasselijke link voor je:
http://www.shouldiworkforfree.com/
Sander,
Ik ben het helemaal met je eens. Vanaf vandaag help ik iedereen met vanalles behalve met het advies over zaken waar ik mijn geld mee verdien.
Freddy Heineken omschrijft dat goed in zijn levensmotto: Je kunt alles van me krijgen, maar geen biertje.
Groetjes Lian
Wat een geweldig levensmotto van Freddy Heineken!
@tim_v @OnTheJazzz Zie helemaal onderaan deze post van #nooitmeergratis… 🙂 http://t.co/5XKGmVMg
Sander, in mijn branche ligt het nog veel extremer. Je kunt zelfs een lastercampagne ontlokken door je diensten als trainer op spiritueel gebied betaald aan te bieden. Er worden hele workshopdagen georganiseerd waarbij de organisatoren en de marketeers zichzelf wel in de kostprijs voor een kaartje verrekenen, maar dat niet doen voor de docenten (ook niet voor de bekende namen) die les komen geven en de klanten binnen brengen. Ik vind het fijn dat je dit thema zo uitgebreid in het nieuws brengt.
Ik doe nog twee maal per jaar een conferentie pro bono, omdat die écht alleen maar met vrijwilligers draaien, en dat ondersteun ik graag. En dan heb ik mijn bijdrage voor de goede zaak ruim gegeven.
Voor de rest moeten mensen gewoon éérst hun leven op orde zien te krijgen, zodat ze ook gewoon kunnen betalen en dus waardering geven voor iets wat van waarde is.